Υπάρχει μια σιωπηλή εκπαίδευση που πολλοί από εμάς έχουμε υποστεί από μικροί.
Δεν φωνάζεις. Δεν απαιτείς. Δεν γκρινιάζεις. Δεν ενοχλείς. Μαθαίνεις να διαβάζεις το
βλέμμα των άλλων για να προλάβεις τον θυμό τους. Μαθαίνεις να καταπίνεις το
δάκρυ για να μην προκαλέσεις. Μαθαίνεις να ζητάς την αγάπη με σιωπή, ελπίζοντας
ότι κάποιος θα καταλάβει. Μαθαίνεις να σβήνεις τον εαυτό σου για να είσαι
“εύκολος”. “Καλό παιδί”. “Ήσυχο παιδί”.
Και έτσι, μεγαλώνεις. Και αυτό το “μην ενοχλείς” δεν φεύγει.
Μπαίνεις σε σχέσεις και δεν ζητάς. Δεν διεκδικείς. Αντέχεις συμπεριφορές που σε
πονάνε, γιατί “δεν είναι και τόσο σοβαρό”. Λες “δεν πειράζει” πιο συχνά απ’ όσο λες
“με πείραξε”. Νιώθεις ότι το να πεις «όχι» είναι απόρριψη και το να πεις «θέλω»
είναι εγωισμός. Κι όταν οι άλλοι δεν σε καταλαβαίνουν, θυμώνεις – αλλά σιωπηλά.
Και η σιωπή αυτή σε πνίγει. Σε διαλύει. Σε μικραίνει.
Όμως δεν είναι η αγάπη που σε πληγώνει. Είναι η παραίτηση από τον εαυτό σου στο
όνομά της.
Θυμάμαι μια γυναίκα, ας την πούμε Άννα, που μου είπε κάποτε:
“Από μικρή, ήξερα πότε ο πατέρας μου δεν ήταν καλά. Πριν καν μπει στο σπίτι.
Μύριζα την ατμόσφαιρα και γινόμουν αόρατη. Ήθελα να μην υπάρχω, για να μην τον
κάνω χειρότερα. Έτσι έμαθα να μην ζητάω τίποτα. Και τώρα, στα 35 μου, νιώθω
ενοχές ακόμα κι όταν ζητάω ένα ποτήρι νερό.”
Η Άννα είναι μια από τις χιλιάδες φωνές που κουβαλούν μέσα τους το τραύμα του
«μην ενοχλείς». Το τραύμα του αόρατου παιδιού. Εκείνου που αντί να το
αγκαλιάσουν όταν είχε ανάγκη, του έμαθαν να κρύβει τις ανάγκες του για να “είναι
καλό”.
Όμως, αγαπημένε αναγνώστη, ήρθε η ώρα να στο πω ξεκάθαρα:
Δεν είσαι εδώ για να μη χαλάς την ατμόσφαιρα. Είσαι εδώ για να υπάρξεις.
Δεν φταις εσύ που έμαθες να σιωπάς. Κάποιος σου το έμαθε αυτό. Ίσως ένας γονιός,
ίσως ένας δάσκαλος, ίσως η κοινωνία που σε ήθελε διαχειρίσιμο. Αλλά τώρα, είσαι
ενήλικας. Κι έχεις την ευθύνη – αλλά και τη δύναμη – να ξανασυναντήσεις εκείνο το
παιδί μέσα σου και να του πεις:
“Εγώ θα σε ακούω. Εγώ θα σου δίνω χώρο. Δεν χρειάζεται πια να κρύβεσαι.”
Το να “ενοχλείς” δεν σημαίνει ότι είσαι βάρος. Σημαίνει ότι διεκδικείς τον χώρο σου
στον κόσμο. Ότι παίρνεις το δικαίωμα να πεις “είμαι εδώ”. Σημαίνει ότι έχεις
ανάγκες, επιθυμίες, όρια, συναισθήματα. Και ναι, αυτό κάποιες φορές θα φέρει
ρήξεις. Αλλά οι σχέσεις που αντέχουν μόνο αν εσύ σιωπάς, δεν είναι σχέσεις – είναι
σιωπηλοί συμβιβασμοί.
Η αγάπη που δεν αντέχει το “ενοχλώ” σου, δεν είναι αγάπη. Είναι έλεγχος.
Όταν αρχίσεις να εκφράζεις τον εαυτό σου, ίσως κάποιοι απομακρυνθούν. Όμως
εκείνοι που θα μείνουν, θα σε δουν. Θα σε ακούσουν. Και θα σε αγαπήσουν όχι
επειδή δεν τους ενοχλείς – αλλά επειδή είσαι εσύ.
Η αποκατάσταση ξεκινά από μια απόφαση: να πάψεις να προδίδεις τον εαυτό σου για
να σε αγαπήσουν οι άλλοι. Και να μάθεις πως το να αγαπάς εσύ τον εαυτό σου είναι
αρκετό.
Μην περιμένεις πια να διαβάσουν το βλέμμα σου. Μίλα. Ζήτα. Βάλε όρια. Μη
μικραίνεις για να χωρέσεις σε ζωές που δεν σου ταιριάζουν.
Το “μην ενοχλείς” ήταν κάποτε η ασπίδα σου. Τώρα όμως είναι το κλουβί σου.
Ώρα να σπάσεις τα κάγκελα
Κωνσταντίνος Ηλιουδάκης
Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας και Ψυχοθεραπείας
