Η Παθητική Συμπεριφορά: Όταν η Σιωπή Γίνεται Εμπόδιο στην
Προσωπική Ανάπτυξη
Η ανθρώπινη συμπεριφορά είναι ένα δυναμικό φαινόμενο που καθορίζεται από
εσωτερικές πεποιθήσεις, κοινωνικές επιρροές και προσωπικές εμπειρίες. Ανάμεσα
στους τρόπους με τους οποίους οι άνθρωποι αλληλεπιδρούν με το περιβάλλον τους, η
παθητική συμπεριφορά είναι ένας από τους λιγότερο υγιείς, καθώς συχνά οδηγεί σε
συναισθηματική καταπίεση, εσωτερική ένταση και χαμηλή αυτοεκτίμηση. Αν και εκ
πρώτης όψεως μπορεί να φαίνεται ως μια μορφή ευγένειας ή υποχωρητικότητας, στην
πραγματικότητα μπορεί να καταστεί ένα σοβαρό εμπόδιο στη ζωή ενός ατόμου.
Τι είναι η Παθητική Συμπεριφορά;
Η παθητική συμπεριφορά χαρακτηρίζεται από την αποφυγή αντιπαραθέσεων, την
έλλειψη διεκδικητικότητας και την υπερβολική προσαρμογή στις ανάγκες των άλλων,
συχνά εις βάρος του ίδιου του ατόμου. Οι άνθρωποι που λειτουργούν παθητικά
αποφεύγουν να εκφράσουν τις απόψεις, τις ανάγκες και τα συναισθήματά τους,
ακόμα και όταν αυτά είναι σημαντικά για την προσωπική τους ευημερία.
Ένα παθητικό άτομο μπορεί να:
✅ Δυσκολεύεται να πει «όχι», ακόμα και όταν κάτι το επιβαρύνει.
✅ Υποχωρεί σε συζητήσεις για να αποφύγει πιθανές συγκρούσεις.
✅ Αισθάνεται άγχος ή ενοχές όταν εκφράζει προσωπικές ανάγκες.
✅ Αποδέχεται καταστάσεις που το δυσαρεστούν, αντί να διεκδικεί μια αλλαγή.
✅ Επιτρέπει στους άλλους να παίρνουν αποφάσεις για αυτό, χωρίς να εκφράζει
άποψη.
Συχνά, πίσω από αυτή τη στάση κρύβεται ο φόβος της απόρριψης, η ανάγκη για
αποδοχή ή η πεποίθηση ότι η προσωπική γνώμη δεν έχει αξία. Ωστόσο, η διαρκής
καταπίεση των συναισθημάτων και των επιθυμιών μπορεί να οδηγήσει σε
συναισθηματική φθορά και απογοήτευση.
Αίτια της Παθητικής Συμπεριφοράς
Η παθητικότητα δεν είναι έμφυτο χαρακτηριστικό αλλά ένα μοτίβο που
διαμορφώνεται μέσα από διάφορες επιρροές, μοτιβο που δεν μπορούμε να
αποχωριστούμε γιατί νοιώθουμε ασφάλεια μέσα σε αυτό άσχετα βεβαία ποσό
δυσλειτουργικό είναι για τη καθημερινότητα μας.
🔹 Παιδική ηλικία και ανατροφή: Τα άτομα που μεγαλώνουν σε περιβάλλοντα όπου
δεν ενθαρρύνεται η έκφραση συναισθημάτων, συχνά μαθαίνουν να αποφεύγουν τις
αντιπαραθέσεις και να υποτάσσονται στις επιθυμίες των άλλων.
🔹 Πολιτισμικές και κοινωνικές επιρροές: Σε ορισμένες κοινωνίες ή οικογενειακά
περιβάλλοντα, η διακριτικότητα και η υποχωρητικότητα προβάλλονται ως θετικά
χαρακτηριστικά, με αποτέλεσμα να εσωτερικεύεται η ιδέα ότι η διεκδίκηση είναι
ανάρμοστη ή αγενής.
🔹 Χαμηλή αυτοεκτίμηση: Όταν ένα άτομο δεν πιστεύει στην αξία του,
δυσκολεύεται να υπερασπιστεί τον εαυτό του και να απαιτήσει τον σεβασμό που του
αξίζει.
🔹 Τραυματικές εμπειρίες: Παλαιότερες αρνητικές εμπειρίες από συγκρούσεις ή
αντιπαραθέσεις μπορεί να κάνουν το άτομο να αποφεύγει οποιοδήποτε είδος
διαφωνίας.
Οι Επιπτώσεις της Παθητικής Συμπεριφοράς
Η παθητικότητα μπορεί να φαίνεται ως ένας εύκολος τρόπος αποφυγής των
προβλημάτων, αλλά στην πραγματικότητα έχει σοβαρές επιπτώσεις:
🔹 Συναισθηματική εξουθένωση: Η συνεχής καταπίεση των συναισθημάτων οδηγεί
σε άγχος, απογοήτευση και σε ορισμένες περιπτώσεις, ακόμα και σε κατάθλιψη.
🔹 Προβλήματα στις σχέσεις: Όταν ένα άτομο δεν εκφράζει τις ανάγκες του, οι
άλλοι συχνά αγνοούν τα συναισθήματά του ή το θεωρούν δεδομένο, γεγονός που
μπορεί να οδηγήσει σε ανισορροπία στις σχέσεις.
🔹 Έλλειψη προσωπικής και επαγγελματικςής εξέλιξη: Τα παθητικά άτομα
δυσκολεύονται να προωθήσουν τον εαυτό τους, να διεκδικήσουν καλύτερες ευκαιρίες
ή να εκφράσουν δημιουργικές ιδέες, γεγονός που επηρεάζει αρνητικά την
επαγγελματική τους πορεία.
🔹 Συσσωρευμένος θυμός: Παρόλο που ένα παθητικό άτομο φαίνεται ήρεμο
εξωτερικά, συχνά αισθάνεται θυμό ή πικρία για τις αδικίες που βιώνει, κάτι που
μπορεί να οδηγήσει σε παθητικο-επιθετική συμπεριφορά ή ξαφνικές εκρήξεις.
Πώς να Ξεπεράσετε την Παθητική Συμπεριφορά
Αν και η αλλαγή μιας συμπεριφοράς που έχει καλλιεργηθεί για χρόνια δεν είναι
εύκολη, υπάρχουν τρόποι για να υιοθετήσετε μια πιο διεκδικητική και
ισορροπημένη στάση στη ζωή σας:
✔Αναγνωρίστε την αξία σας: Κάθε άτομο έχει δικαίωμα να εκφράζει τις ανάγκες,
τις απόψεις και τις επιθυμίες του χωρίς να φοβάται την αντίδραση των άλλων.
✔Εξασκηθείτε στη διεκδικητική επικοινωνία: Η διαφορά μεταξύ παθητικότητας
και επιθετικότητας είναι η ισορροπία. Διεκδικητικότητα σημαίνει να εκφράζετε τις
απόψεις σας με αυτοπεποίθηση, αλλά με σεβασμό στους άλλους.
✔Μάθετε να λέτε «όχι»: Δεν είναι εγωιστικό να αρνείστε κάτι που δεν σας
εξυπηρετεί. Η ικανότητα να θέτετε όρια είναι απαραίτητη για την προσωπική σας
ευημερία.
✔Αντιμετωπίστε τους φόβους σας: Συχνά, η παθητική συμπεριφορά προέρχεται
από φόβο απόρριψης ή σύγκρουσης. Η σταδιακή εξοικείωση με το να εκφράζετε τη
γνώμη σας θα σας βοηθήσει να αισθανθείτε μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση.
✔Αναζητήστε υποστήριξη: Αν νιώθετε ότι η παθητικότητά σας σας εμποδίζει να
ζήσετε μια πιο πλήρη ζωή, η καθοδήγηση από έναν ειδικό ψυχικής υγείας μπορεί να
σας βοηθήσει να ενισχύσετε την αυτοπεποίθησή σας και να αναπτύξετε υγιείς
επικοινωνιακές δεξιότητες.
Συμπέρασμα
Η παθητική συμπεριφορά μπορεί να μοιάζει με μια «ασφαλή» επιλογή, αλλά
μακροπρόθεσμα δημιουργεί περισσότερα προβλήματα από όσα επιλύει. Η
διεκδικητική στάση, βασισμένη στην ειλικρίνεια, τη διαφάνεια και την
ενσυναισθησία, είναι το κλειδί για την οικοδόμηση υγιών σχέσεων και την
προσωπική ανάπτυξη.
Η αλλαγή δεν συμβαίνει από τη μια στιγμή στην άλλη, αλλά κάθε μικρό βήμα προς
την κατεύθυνση της αυτοέκφρασης και της αυτοπεποίθησης μπορεί να οδηγήσει σε
μια πιο ικανοποιητική και ισορροπημένη ζωή.
Κλείνοντας λοιπον ήθελα να αναλογιστείς πόσο ταυτίζεσαι μέσα σε μια τέτοια
συμπεριφορά και τελικά αξίζει να κάνεις κάτι τέτοιο στον εαυτό σου;
Κωνσταντίνος Ηλιουδάκης
ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΨΥΧΙΚΗΣ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ
+30 6906960956
Minoos 5,Argostoli
Επιστημονικός συνεργάτης του “Ευτυχείτε”
